Rituelen bieden bij een afscheid troost en houvast. Hoe kun je zulke afscheidsrituelen zelf invullen? En welke rol kan een uitvaartverzorger daarbij spelen?
Rituelen geven een moment of gebeurtenis diepere betekenis. Een uitvaartritueel drukt zonder woorden de gevoelens van nabestaanden uit en onderstreept wie de overledene was. De kracht schuilt in eenvoud en herkenbaarheid. Veel rituelen maken daarnaast gebruik van een bepaalde symboliek. Door een kaars aan te steken, creëer je een moment van stilte en bezinning en zet je tegelijkertijd de overledene in het licht.
Afscheidsrituelen
Bij een kerkelijke uitvaart zijn veel rituelen van oudsher onderdeel van de dienst. Vaak worden de psalmen en Bijbelpassages samen uitgezocht, waarna de priester of dominee de dienst leidt. Maar ook bij uitvaarten die niet vanuit de kerk worden verzorgd, hebben mensen behoefte aan rituelen. Ze gaan dan op zoek naar persoonlijke rituelen om de uitvaartplechtigheid extra ‘betekenis’ mee te geven. Dat kan van alles zijn: met alle kleinkinderen de kist beschilderen, alle bezoekers een bloem op de kist laten leggen, een fotocollage van het leven van de overledene laten zien, zelfs samen koffiedrinken na de plechtigheid of de locatie waar dit plaatsvindt, is eigenlijk al een ritueel. Datgene waar bewust inhoud aan wordt geven en nadrukkelijk wordt benoemd is een ritueel.
Weinig tijd
Wanneer het overlijden onverwacht komt, is er weinig tijd om na te denken over afscheidsrituelen. In die paar dagen tussen overlijden en uitvaart moet er immers al zo veel geregeld worden. Als uitvaartverzorger denken wij mee, geven advies en helpen je bij het realiseren van de wensen. Zeker wanneer nabestaanden iets heel bijzonders willen waarvan ze niet goed weten hoe ze het in een afscheidsplechtigheid kunnen inpassen, wanneer ze onderling discussie hebben of moeite hebben om de juiste tekst of muziek te vinden, kun je als uitvaartverzorger van grote toegevoegde waarde zijn.
Bloemenzee
Toen de vader van Jolanda op 87-jarige leeftijd overleed, hebben zij en haar familie samen met de uitvaartverzorger een persoonlijke afscheidsceremonie samengesteld. Jolanda: ‘We wilden graag iets doen met bloemen, want daar hield mijn vader zo van. Mijn zus had bedacht dat ze alle bezoekers bij binnenkomst een roos wilde geven die ze vervolgens bij de kist in grote vazen mochten zetten. De uitvaartverzorger vroeg goed door: Wat maakten bloemen voor vader zo bijzonder? Uiteindelijk hebben we op de uitnodiging gevraagd of alle bezoekers een bloem wilden meenemen die ze bij onze vader vonden passen. Al deze bloemen werden in grote vazen naast de kist gezet. Zo stond mijn vader tussen een bonte bloemenzee, precies zoals hij altijd zo mooi vond. Ontroerend om te zien.’
Laatste sacrament
Afscheidsrituelen spelen een rol bij de uitvaart, de uitvaart zelf is één moment in het proces van afscheid nemen. Elza (45) en haar zus Eva hadden juist rondom het moment van overlijden van hun moeder behoefte aan een ritueel. Elza: ‘Mijn moeder is katholiek opgevoed, maar deed daar al jaren niets meer aan. Ze herinnerde zich uit haar jeugd wel de rituelen rondom het afscheid van haar opa’s en oma’s, zoals het laatste sacrament. Dat maakte altijd veel indruk op haar. We hebben er een eigen variant op gemaakt, door een kaars aan te steken naast haar sterfbed en een echt ‘afscheidsgesprek’ met elkaar te voeren. Een prachtig, intiem ritueel waar mijn zus en ik nu nog vaak aan terugdenken.’
Vertaalslag
Met betrekking tot persoonlijke afscheidsrituelen is heel veel mogelijk, vaak meer dan mensen denken. Maar met name wanneer het overlijden onverwacht komt, voelt tijd vaak als een beperkende factor. Toch hoeft het niet veel extra tijd en moeite te kosten om de afscheidsrituelen een meer persoonlijke invulling te geven. Bovendien is er ook ná de uitvaart nog veel mogelijk. Denk bijvoorbeeld ook aan een bijzondere manier om de as te verstrooien. Sta stil bij wie de overledene was en bedenk hoe je dit kunt vertalen naar een ritueel. Moeite om die vertaalslag te maken of vraagtekens bij wat er mogelijk is? Vraag ons dan vrijblijvend om advies.
Recente reacties